Έργο
Ιστορία
Αρχιτεκτονική
Ιδέα

Έργο

Πηγή: Αρχείο Α. Βαζάκα - Μ. Μανδαλάκη

Ο Μικρός Υδροηλεκτρικός Σταθμός μαζί με την τεχνητή λίμνη της Αγυιάς Χανίων αποτελούν ένα ενιαίο τεχνολογικό έργο των αρχών του 20^ου αιώνα. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό επίτευγμα καθώς αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα αξιοποίησης των υδάτινων πόρων και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη χώρα μας.

Ο Σταθμός αξιοποιεί την υψομετρική διαφορά 4 μέτρων που έχει σε σχέση με τη στάθμη της τεχνητής λίμνης. Το νερό ρέει από τη λίμνη και αφού περάσει ένα χωμάτινο φράγμα μήκους 435 μέτρων και έναν τσιμεντένιο κλειστό αγωγό μήκους 435 μέτρων, οδηγείται στον Μ.ΥΗ.Σ. Από εκεί μέρος του νερού καταλήγει στη διώρυγα φυγής του εργοστασίου μέσω μίας βαλβίδας, ενώ το υπόλοιπο ανεβαίνει στην οροφή του κτηρίου, στη δεξαμενή φόρτισης. Η δεξαμενή χρειάζεται να υπερχειλίσει ώστε να πέσει το νερό πάνω στους στροβίλους του Σταθμού. Αυτοί με τη σειρά τους περιστρέφονται κινώντας τρεις ηλεκτρογεννήτριες οι οποίες παρήγαγαν εναλλασσόμενο ηλεκτρικό ρεύμα.

Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Ιστορία

Ο Μικρός Υδροηλεκτρικός Σταθμός της Αγυιάς εγκαινιάστηκε στις 22 Ιουλίου 1929 από τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδος Ελευθέριο Βενιζέλο. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του παρείχε μικρή αλλά σημαντική ποσότητα ηλεκτρικού ρεύματος στην πόλη των Χανίων. Έδινε ηλεκτρισμό με χαμηλό κόστος, άμεσα και φιλικά προς το περιβάλλον.

Ο Μ.ΥΗ.Σ. Αγυιά ήταν ένα από τα ελάχιστα υδροηλεκτρικά εργοστάσια του νησιού και παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι το 2005. Αρχικά, ανήκε στη Δημοτική Επιχείρηση Ηλεκτροφωτισμού Χανίων, το 1959 αγοράστηκε από τη ΔΕΗ Α.Ε. και στη συνέχεια αξιοποιήθηκε από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε.

Το 1936, ο Δήμος Χανίων δημιούργησε έναν επιπλέον θερμοηλεκτρικό σταθμό στην οδό Υψηλαντών, σε μία προσπάθεια ενίσχυσης των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών ηλεκτροδότησης της πόλης και των οικισμών της ευρύτερης περιοχής (Αγιά, Αγροκήπιο, Αλικιανός, Βαρύπετρο, Γαλατάς, Κόκκινος Πύργος, Μουρνιές, Πελεκαπίνα, Περιβόλια, Σκουλάς, Σούδα, Χρυσοπηγή).

Γενικότερα πριν από την ίδρυση της ΔΕΗ Α.Ε., σε ολόκληρη την Κρήτη ηλεκτροδοτούνταν 63 πόλεις και οικισμοί από 43 εταιρείες! Οι περισσότερες ανήκαν στους κατά τόπους ελαιουργικούς ή γεωργικούς συνεταιρισμούς (22), ακολουθούσαν οι κοινοτικές/δημοτικές ηλεκτρικές εταιρείες (11) και τέλος οι ιδιωτικές (10).

Πηγή: Iστορικό Αρχείο ΔΕΗ ΑΕ

Bιομηχανική Αρχιτεκτονική και
Βιομηχανική Αρχαιολογία

Το κτίριο του Σταθμού αποτελεί τεκμήριο βιομηχανικής αρχαιολογίας, εντάσσεται στη σύγχρονη ιστορία της πόλης και στη συλλογική μνήμη της κοινωνίας των Χανίων. Η παρουσία ενός τόσο πρωτοποριακού έργου έχει σήμερα ιστορική, τεχνολογική, κοινωνική, αρχιτεκτονική και επιστημονική αξία.

Ως μελετητές του έργου αναφέρονται ο Ιταλός Πριντσιβάλι και ο Ελβετός Σεν σε συνεργασία με όμιλο μηχανικών από το Ηράκλειο.

Ο Σταθμός διαθέτει μοντέρνα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά ενώ χαρακτηρίζεται από απουσία διακόσμου με τα φέροντα στοιχεία του να είναι διακριτά και «καθαρά». Υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ των λειτουργικών μερών του κτιρίου δηλαδή της αίθουσας γεννητριών, του πύργου διανομής ενέργειας και της δεξαμενής /πτώσης νερού. Ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός κατασκευάστηκε από τη γερμανική εταιρεία AEG.

Πηγή: Αρχείο Α. Βαζάκα - Μ. Μανδαλάκη

Ιδέα

Καθώς οι ανάγκες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος αυξάνονται, η ΔΕΗ Α.Ε. προχωρά στη λειτουργία νέων εργοστασίων και την παραχώρηση των μικρών -εκτός λειτουργίας- σταθμών παραγωγής ενέργειας προς την όποια χρήση τους από την τοπική κοινωνία.

Έτσι, ο πρώην Μικρός Υδροηλεκτρικός Σταθμός μετατρέπεται σε Εκθεσιακό Χώρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Σκοπός μας είναι:

α. Η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με:

- τη διατήρηση της βιομηχανικής κληρονομιάς, του πολιτισμού και της ιστορίας του τόπου.
- θέματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση Α.Π.Ε.
- θέματα επιστημονικού, τεχνολογικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος.
- τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη διαχείριση των οικoτόπων.

β. Αναψυχή!

Χάρη στην κοντινή απόσταση από την πόλη των Χανίων, ο Μ.ΥΗ.Σ. και ο ευρύτερος υδροβιότοπος της Αγυιάς προσελκύουν ένα μεγάλο αριθμό ντόπιων και ξένων περιπατητών - φυσιολατρών!

Συντελεστές

Διοίκηση έργου:

Περιφέρεια Κρήτης
(Κύριος του Έργου και φορέας χρηματοδότησης)
Περιφερειακή Αναπτυξιακή Εταιρεία Κρήτης Α.Ε.
(Φορέας Υλοποίησης)
Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος / Τμήμα Δυτικής Κρήτης
(Συντονιστής Εκπαιδευτικών δράσεων)

Διαχείριση έργου:

Περιφερειακή Αναπτυξιακή Εταιρεία Κρήτης Α.Ε.
Ευστράτιος Φλεμετάκης, Πρόεδρος, Περιφερειακός Σύμβουλος Κρήτης
Μαρία Πετραντωνάκη, Διευθύντρια, Φυσικός

Τεχνική Επιστημονική Επιτροπή:

Αλέξανδρος Βαζάκας, Αρχιτέκτων, Αν. Καθ. Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης
Θεοχάρης Τσούτσος, Χημικός Μηχανικός, Καθ. Σχολής Χημικών Μηχανικών & Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης
Νίκος Αναστασάκης, Φυσικός, Καθ., Υπεύθυνος Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.)
Μαρία Πετραντωνάκη, Φυσικός, Εκπρ. Περιφερειακής Αναπτυξιακής Εταιρείας Κρήτης Α.Ε.
Ματθαίος Φρατζεσκάκης, Πρόεδρος Πολιτιστικής Εταιρείας Κρήτης
Παναγιώτης Μπουρμπουράκης, Διευθυντής Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων Δ.Ε.Η. Ανανεώσιμες Α.Ε.

Έρευνα - Σχεδιασμός:

Μαρία Μαυροειδή, Ιστορικός - Βιομηχανική Αρχαιολόγος, Υπεύθυνη Ιστορικού Αρχείου Δ.Ε.Η.
Αλέξανδρος Βαζάκας, Αν. Καθ. Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης
Μυρτώ Κοντομιτάκη, Μουσειολόγος - Ιστορικός Τέχνης
Νίκος Αναστασάκης, Φυσικός, Καθ., Υπεύθυνος Ε.Κ.Φ.Ε. Χανίων
Μιχάλης Δρετάκης, Ορνιθολόγος, Ερευνητής, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης

Γραφιστική επιμέλεια: Inglelandi Digital Agency

Έργο
Ιστορία
Αρχιτεκτονική
Ιδέα