To Έργο
Η Ιστορία
Η Αρχιτεκτονική
Η Ιδέα

ΜΥΗΣ ΑΓYΙΑ

Το έργο

Το κτίριο ως μηχανή. Το νερό ανεβαίνει με υπερχείλιση στην ανηρτημένη δεξαμενή και από εκεί πέφτει στους στροβίλους. Πηγή: Αρχείο Α. Βαζάκα - Μ. Μανδαλάκη

Ο Μικρός Υδροηλεκτρικός Σταθμός με την Τεχνητή λίμνη της Αγυιάς Χανίων αποτελούν ένα ενιαίο τεχνολογικό έργο της εποχής του 20^ου αιώνα. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό για την τότε εποχή επίτευγμα καθώς αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα αξιοποίησης των υδάτινων πόρων αλλά και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη χώρα μας.

Ο σταθμός αξιοποιεί την υψομετρική διαφορά 4 μέτρων της στάθμης της λίμνης σε σχέση με αυτόν. Το νερό της λίμνης ρέει προς το ΜΥΗΣ, περνά χωμάτινο φράγμα μήκους 435 μ. και μέσω ενός κλειστού αγωγού από μπετόν (αγωγός προσαγωγής), μήκους 490μ και διαμέτρου 2,5 μ., οδηγείται στο ΜΥΗΣ. Από εκεί ένα μέρος του μέσω μεταλλικής δικλίδας καταλήγει στο ρυάκι ( διώρυγα φυγής νερού) ενώ ένα άλλο μέρος του ανεβαίνει στην οροφή του κτηρίου ύψους 9,2 m και σε δεξαμενή (δεξαμενή φόρτισης) που όταν υπερχειλίσει, οδηγεί το νερό σε πτώση με δύναμη προς το κάτω, εντός του κτιρίου αλλά σε ξεχωριστό διαμέρισμα. Κατά την πτώση του νερού τρία ζεύγη ανοικτών στροβίλων, τύπου Francis, περιστρέφονται και μέσω οριζόντιου άξονα μεταφέρουν την κίνηση τους αντίστοιχα σε τρεις ηλεκτρομαγνήτες- γεννήτριες οι οποίες παράγουν εναλλασσόμενο ηλεκτρικό ρεύμα.

Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Η Ιστορία

Ο Μικρός Υδροηλεκτρικός Σταθμός της Αγυιάς, με τρεις μονάδες των 300 KW η καθεμία, εγκαινιάστηκε στις 22 Ιουλίου 1929 από τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδος Ελευθέριο Βενιζέλο. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του παρείχε μικρή αλλά σημαντική ποσότητα ηλεκτρικού ρεύματος στην πόλη των Χανίων με χαμηλό κόστος, άμεσα όποτε υπήρχε ανάγκη, με φιλικότητα και χωρίς επιπλέον ρύπανση προς το περιβάλλον.

Στην προσπάθεια ενίσχυσης των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών ηλεκτροδότησης της πόλης και των οικισμών της ευρύτερης περιοχής (Αγιά, Αγροκήπιο, Αλικιανός, Βαρύπετρο, Γαλατάς, Κόκκινος Πύργος, Μουρνιές, Πελεκαπίνα, Περιβόλια, Σκουλάς, Σούδα, Χρυσοπηγή), ο Δήμος δημιούργησε το 1936 ένα θερμοηλεκτρικό σταθμό στην οδό Υψηλαντών.

Όντας ένα από τα ελάχιστα Υδροηλεκτρικά εργοστάσια της εποχής του παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι και το 2005: αρχικά ως ιδιοκτησία της Δημοτικής Επιχείρησης Ηλεκτροφωτισμού Χανίων και εν συνεχεία, από το 1959 και έπειτα ως ιδιοκτησία της ΔΕΗ και στη συνέχεια της ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε.

Πριν από την ίδρυση της ΔΕΗ και την έναρξη της διαδικασίας εξαγορών ανά την Ελλάδα, σε ολόκληρη την Κρήτη 63 πόλεις και οικισμοί ηλεκτροδοτούνταν από 43 εταιρείες. Οι περισσότερες ανήκαν στους κατά τόπους ελαιουργικούς ή γεωργικούς συνεταιρισμούς (22), ακολουθούσαν οι κοινοτικές/δημοτικές ηλεκτρικές εταιρείες (11) και τέλος οι ιδιωτικές (10).

Πηγή: Iστορικό Αρχείο ΔΕΗ

Η βιομηχανική Αρχιτεκτονική

Το κτίριο του Σταθμού αποτελεί τεκμήριο βιομηχανικής αρχαιολογίας της ιστορίας των Χανίων και της συλλογικής μνήμης της πόλης. Η παρουσία ενός τόσο πρωτοποριακού έργου για την εποχή εκείνη έχει σήμερα ιστορική, τεχνολογική, κοινωνική, αρχιτεκτονική αλλά και επιστημονική αξία.

Ο Σταθμός διαθέτει μοντέρνα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Ως μελετητές του έργου αναφέρονται ο Ιταλός Πριντσιβάλι και ο Ελβετός Σέν σε συνεργασία με όμιλο μηχανικών από το Ηράκλειο. Τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό κατασκεύασε η εταιρεία AEG . Υπάρχει δε διάκριση μεταξύ των λειτουργικών μερών του κτιρίου δηλαδή αίθουσα γεννητριών , πύργος διανομής ενέργειας, δεξαμενή /πτώση νερού. Τα φέροντα στοιχεία είναι διακριτά και «καθαρά» και γενικότερα το κτίριο χαρακτηρίζεται από απουσία διακόσμου.

Πηγή: Αρχείο Α. Βαζάκα - Μ. Μανδαλάκη

H Ιδέα

Καθώς οι ανάγκες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος αυξάνονται, η ΔΕΗ προχωρά στη λειτουργία νέων εργοστασίων και στην παραχώρηση μικρών εκτός λειτουργίας σταθμών παραγωγής ενέργειας προς την όποια χρήση στην τοπική κοινωνία. Ο ΜΥΗΣ ΑΓΥΙΑ λόγω της θέσης του μετατρέπεται σε Εκθεσιακός χώρος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Σκοπός είναι:

α. Ευαισθητοποίηση του κοινού για:

-Την διατήρηση της Βιομηχανικής κληρονομιάς, του πολιτισμού και της ιστορίας του τόπου μας
-Θέματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ΑΠΕ
-Θέματα επιστημονικού, τεχνολογικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος
-Την διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη διαχείριση των οικoτόπων

β. Αναψυχή

O ΜΥΗΣ και ο ευρύτερος υδροβιότοπος της Αγυιάς αποτελούν έναν πόλος έλξης για περιπατητές και αθλούμενους που αγαπούν τη φύση. Η κοντινή απόσταση από την πόλη των Χανίων προσελκύει ένα μεγάλο αριθμό ντόπιων και ξένων επισκεπτών με επιπλέον ενδιαφέροντα τη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής.

Συντελεστές

Διοίκηση έργου:

Περιφέρεια Κρήτης
(Κύριος του Έργου και φορέας χρηματοδότησης)
Περιφερειακή Αναπτυξιακή Εταιρεία Κρήτης Α.Ε.
(Φορέας Υλοποίησης)
Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος / Τμήμα Δυτικής Κρήτης
(Συντονιστής Εκπαιδευτικών δράσεων)

Διαχείριση έργου:

Περιφερειακή Αναπτυξιακή Εταιρεία Κρήτης Α.Ε.
Αντώνιος Παπαδεράκης, Πρόεδρος, Αντιπεριφερειάρχης Κρήτης
Μαρία Πετραντωνάκη, Διευθύντρια, Φυσικός

Τεχνική Επιστημονική Επιτροπή:

Αλέξανδρος Βαζάκας, Αρχιτέκτων, Αν. Καθ. Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης
Θεοχάρης Τσούτσος, Χημικός Μηχανικός, Καθ. Σχολής Χημικών Μηχανικών & Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης
Νίκος Αναστασάκης, Φυσικός, Καθ., Υπεύθυνος Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.)
Μαρία Πετραντωνάκη, Φυσικός, Εκπρ. Περιφερειακής Αναπτυξιακής Εταιρείας Κρήτης Α.Ε.
Ματθαίος Φρατζεσκάκης, Πρόεδρος Πολιτιστικής Εταιρείας Κρήτης
Παναγιώτης Μπουρμπουράκης, Διευθυντής Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων Δ.Ε.Η. Ανανεώσιμες Α.Ε.

Έρευνα - Σχεδιασμός:

Μαρία Μαυροειδή, Ιστορικός - Βιομηχανική Αρχαιολόγος, Υπεύθυνη Ιστορικού Αρχείου Δ.Ε.Η.
Αλέξανδρος Βαζάκας, Αν. Καθ. Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης
Μυρτώ Κοντομιτάκη, Μουσειολόγος - Ιστορικός Τέχνης
Νίκος Αναστασάκης, Φυσικός, Καθ., Υπεύθυνος Ε.Κ.Φ.Ε. Χανίων
Μιχάλης Δρετάκης, Ορνιθολόγος, Ερευνητής, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης

Γραφιστική επιμέλεια: Inglelandi Digital Agency

Contributors

Project management:

Region of Crete
(Head of Project and funder)
Regional Development Company of Crete S.A.
(Project execution)
Technical Chamber of Greece / Western Crete Section
(Coordinator of Educational activities)

Project administration:

Regional Development Company of Crete S.A.
Antonios Papaderakis, President, Vice Regional Governor of Crete
Maria Petrantonaki, Director, Physicist

Technical Scientific Group:

Alexandros Vazakas, Architect, Assoc. Prof. School of Architecture, Technical University of Crete
Theocharis Tsoutsos, Chemical Engineer, Prof. Chemical & Environmental Engineering School, Technical University of Crete
Nikos Anastasakis, Physics Prof., Head of E.K.F.E. (Laboratory Center of Physics Science), Chania
Maria Petrantonaki, Physicist, Rep. of Regional Development Company of Crete S.A.
Matthaios Frantzeskakis, President of the Cultural Society of Crete
Panagiotis Bourbourakis, Director of Small Hydroelectric Power Plants P.P.C. Renewables S.A.

Research - Design:

Maria Mavroidi, Historian - Industrial Archaeologist, Head of P.P.C. Historical Archives
Alexandros Vazakas, Architect, Assoc. Prof. School of Architecture, Technical University of Crete
Myrto Kontomitaki, Museologist - Art Historian
Nikos Anastasakis, Physics Prof., Head of E.K.F.E. (Laboratory Center of Physics Science), Chania
Michalis Dretakis, Ornithologist, Researcher, Natural History Museum of Crete

Graphic Design: Inglelandi Digital Agency

To Έργο Η Ιστορία Η Αρχιτεκτονική Η Ιδέα